11
VIII
Zaawansowany rak piersi. Jak wykorzystać czas na życie
Rak piersi – pod tym pojęciem kryje się kilka nowotworów. Trwające od kilkudziesięciu lat badania dotyczące nowotworu piersi pokazały, że wiemy o nim już całkiem dużo. Dzięki odkryciom medycyny możemy też coraz skuteczniej walczyć z różnymi typami nowotworu piersi, także w przypadku przerzutów. O rodzajach raka i najnowszych terapiach oraz o tym, jak wykorzystać czas na życie rozmawiamy z dr n. med. Elżbietą Senkus-Konefką, specjalistą onkologii klinicznej i radioterapii onkologicznej z Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Nawrót raka piersi zawsze jest dla kobiety i jej najbliższych ogromnym szokiem nieważne, czy nastąpił po kilku czy kilkunastu latach od pierwszej diagnozy. Czy nawrót w ogóle musi nadejść?
Nie musi. Większość chorych, obecnie leczonych, jest wyleczona z raka piersi, żyje bez nawrotu i umiera z innych przyczyn. W zależności od wyjściowego stopnia zaawansowana, przy wczesnym raku piersi ok. 30-40 % pacjentek będzie miało nawrót, w raku miejscowo zaawansowanym - większość.
Czy można przewidzieć, która kobieta jest na niego bardziej narażona, a która mniej? Czy zależy to od typu nowotworu?
Istnieje wiele tzw. czynników rokowniczych, czyli przewidujących nawrót. Po pierwsze zależy to od stopnia zaawansowania nowotworu czyli wielkości guza, zajęcia węzłów chłonnych, czy też wielkości przerzutów węzłowych. Wiele zależy też od biologii nowotworu. Postęp w medycynie powoduje, że wiemy na ten temat już coraz więcej, ale wciąż nie wiemy wszystkiego. Podstawową informacją, którą dysponujemy jest z jednej strony stopień złośliwości nowotworu określany w badaniu patomorfologicznym z drugiej tzw. fenotyp nowotworu. Rak piersi to nie jest jedna choroba, a co najmniej kilka chorób, które łączy to, że pochodzą z gruczołu piersiowego, ale z których każda przebiega inaczej i inaczej odpowiada na leczenie. Nowotwory piersi można podzielić na tzw. luminalne, czyli te z dodatnimi receptorami estrogenowymi (hormonozależne), HER2-dodatnie i potrójnie ujemne. Najlepsze rokowanie jest w rakach luminalnych, a najgorsze w potrójnie ujemnych.
W tej chwili istnieje możliwość wykonania badań molekularnych, które w przypadku raków luminalnych umożliwiają nam przewidzenie ryzyka nawrotu w oparciu o badania ekspresji genu. Niestety są w Polsce rzadko stosowane z powodu bardzo kosztownej procedury, która w dodatku nie jest refundowana.
Czym różni się rak piersi zaawansowany od rozsianego?
Przede wszystkim pojęcie zaawansowanego raka piersi jest mało precyzyjne. Generalnie raki dzielimy na wczesne, miejscowo zaawansowane i rozsiane. Jeśli chodzi o raki zaawansowane to najczęściej obejmują one nowotwory miejscowo zaawansowane, czyli takie które nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego, gdzie nie ma przerzutów rozległych oraz na nowotwór rozsiany, w którym są już przerzuty.
W jakim wieku kobiety są najczęściej dotknięte nawrotem?
Tu wiek nie ma tak dużego znaczenia. Rak piersi jest nowotworem związanym przede wszystkim z wiekiem bardziej podeszłym, 3/4 raków piersi występuje po 50-tym roku życia. Natomiast, jeśli statystycznie patrzymy na ryzyko nawrotu, to jest ono nieco wyższe u pacjentek bardzo młodych. To dotyczy różnicy w typach nowotworów. U pacjentek młodych rzadziej występują raki luminalne, a częściej raki HER-dodatnie i potrójnie ujemne, które rokują gorzej. Młode kobiety mają też bardziej zaawansowane nowotwory, bo nie należą one do populacji objętej badaniami przesiewowymi. Tam w zasadzie wszystkie nowotwory wykrywane są jako objawowe, podczas gdy u kobiet starszych w wieku 50-69 lat wykrywane są w dużym stopniu raki bezobjawowe, które są generalnie mniejsze. Dlatego młode kobiety mają częściej zaawansowane nowotwory w bardziej agresywnej postaci. U młodych pacjentek występują też gorsze rokowania. Mechanizm tego zjawiska nie jest jeszcze do końca poznany, ale tak wskazują potwierdzone dane.
Kiedy wiemy, że nastąpił nawrót, a kiedy mamy do czynienia z pierwotnym nowotworem?
W zależności od lokalizacji. Jeżeli przerzut dotyczy innego narządu niż druga pierś opieramy się przede wszystkim na badaniach histopatologicznych. Jeśli są to bardzo mnogie przerzuty to prawdopodobieństwo, że to coś innego niż rak jest bardzo niskie. Podsumowując: jeśli mamy do czynienia z mnogimi przerzutami i nie ma podejrzeń innego nowotworu, to raczej są to przerzuty odległe z raka piersi. Natomiast jeżeli mamy do czynienia z pojedynczą zmianą w innym narządzie niż piersi, to może być on zarówno przerzutem, jak i drugą zmianą pierwotną. Sytuacja taka wymaga wykonania biopsji w celu potwierdzenia. W przypadku, gdy biopsja wykaże zmianę w drugiej piersi i wyjdzie inny typ raka, to jest to najczęściej drugi pierwotny nowotwór, natomiast jeśli wyjdzie ten sam typ raka to tak naprawdę nigdy do końca odpowiedzi nie znamy. W ocenie nowotworu kierujemy się cechami klinicznymi i jeśli to pojedynczy guzek, traktujemy go jako drugą zmianę pierwotną, która rokuje lepiej i leczymy założeniem, że jest to drugi, niezależny rak.
Jakie narządy są najczęściej atakowane przy przerzutach?
W raku piersi najczęściej są to kości, węzły chłonne, płuca, wątroba i mózg.
Czy pojawienie się nawrotu może zależeć np. od stylu życia, chorób współistniejących? Czy można się przed nim uchronić?
Coraz więcej mówi się o znaczeniu wysiłku fizycznego. Ma on znaczenie zarówno dla obniżenia ryzyka rozwoju samego nowotworu, jak i jego nawrotu. Podobne znaczenie ma utrzymywanie prawidłowej wagi ciała, ewentualnie jej korekta, gdy waga jest nadmierna. Oczywiście mamy tu na myśli powolną utratę wagi nie drastyczną. Na pewno konsultacja dietetyczna i uprządkowanie sposobu odżywiania odgrywa znaczącą rolę.
Jak najlepiej wykorzystać czas na życie?
To bardzo trudne pytanie. Zależy od wielu czynników: światopoglądu, przekonań, stopnia wsparcia ze strony najbliższych. Trzeba znaleźć równowagę w relacjach z rodziną, uporządkować sytuację finansową. Warto podjąć leczenie nawet wtedy, gdy ma ono skutki uboczne. Oczywiście leczenie nie może być za wszelką cenę i nie może być gorsze od choroby. Z drugiej strony, należy w miarę możliwości cieszyć się życiem, aby mieć z niego jak najwięcej, nie odkładać rzeczy, które chce się zrobić. Moja filozofia jest taka: jeśli mam pacjentkę z zaawansowanym nowotworem, której nie jestem w stanie wyleczyć, a ona chce pojechać na wycieczkę, o której zawsze marzyła – to niech pojedzie, jeśli chce odwiedzić wnuki - to niech je odwiedzi, nawet jeśli ten wyjazd spowodowuje skrócenie jej życia o kilka tygodni. Utrzymanie odpowiedniej jakości życia jest tego warte.
Istnieje duża świadomość raka piersi HER2-dodatniego (dzięki kampaniom edukacyjnym), na który choruje jedynie 18% chorych. Jednak o najbardziej „popularnym” typie HER2-ujemnym mówi się niewiele, a przecież jego rokowania
na wyzdrowienie są lepsze? Z czego to wynika?
Zainteresowanie rakiem HER2-dodatnim wynika z tego, że w ostatnich latach w tym typie nowotworu był największy postęp. Zostały wynalezione leki, które w dużym stopniu zmieniły biologię nowotworu i było się czym pochwalić. Istniało też duże zainteresowanie w stosunku do nowych kosztownych terapii. W przypadku pozostałych typów, szczególnie nowotworu potrójnie ujemnego, który jest taką sierotą, nikt o nim nie chce mówić, bo niewiele jest tu dobrego do powiedzenia. Nie jest to temat ciekawy dla dziennikarzy, firmy farmaceutyczne też nie prowadzą w tym zakresie kampanii. Ostatnio budzi się trochę temat raka luminalnego z uwagi na postęp w ostatnich latach, który dotyczy kilku grup leków.
Jakie są rokowania dla pacjentek z różnym typem nowotworu?
W tej chwili mediana przeżycia chorej z rozsianym luminalnym rakiem piersi sięga 5 lat. Podobnie jest z rakiem HER2-dodatnim, chociaż on wymaga bardziej agresywnego leczenia. Nadal najgorsze wyniki są w raku potrójnie ujemnym, gdzie średnie przeżycie wynosi około
2 lat.
Zaawansowany rak piersi w świadomości pacjentek nadal pozostaje wyrokiem, choć jego wykonanie może do pewnego stopnia ulec odroczeniu. Onkologia to dziedzina medycyny, która rozwija się bardzo szybko, a jednocześnie w tej właśnie dziedzinie medycyny pokładane są największe nadzieje, bo chodzi o życie. Jakie są nowe nadzieje dla chorych na zaawansowanego raka piersi?
Mam taką osobistą filozofię, że każdy nowotwór ma „swoje 5 minut”. Miał je np. rak HER2-dodatni, ale teraz w tym obszarze specjalnie nic się nie dzieje. Obecnie swój czas ma rak luminalny i dotyczy to zarówno leków celowanych, jak i jednego leku, który jest dostępny na rynku od kilku lat i który, jak się obecnie okazało jest lepszy od całej reszty. Myślę o jednym z preparatów hormonalnych. Są jeszcze nie opublikowane wyniki badania klinicznego, które potwierdziły jego wyższość nad innymi lekami, co na pewno zmieni filozofię leczenia. Przy czym jest to leczenie może nie najtańsze, ale i niespecjalnie drogie.
Cały czas czekamy na zogniskowanie uwagi na rakach potrójnie ujemnych, ale poszukiwanie leku na ten rodzaj raka jest najtrudniejsze, ponieważ to nie jest jeden typ raka. Jeśli weźmiemy 100 proc. nowotworów piersi, to 60-65 proc. będą stanowiły raki luminalne, 20 proc. - raki HER2-dodatnie i to są dość jednorodne populacje. Zostanie nam ok. 15% różnych typów nowotworów. Mamy tu do czynienia z różnymi biologiami nowotworów łącznie określanych jako „potrójnie ujemne”. Prowadzenie badań klinicznych w tak niejednorodnych populacjach jest szczególnie trudne także dlatego, że takich chorych jest mało. To wymaga współpracy międzynarodowej i zaangażowania dużych środków, żeby te pacjentki z różnych krajów przebadać. Na dzień dzisiejszy są dwie subpopulacje raka potrójnie ujemnego, w których coś się dzieje. Pierwsza to nosicielki mutacji genu BRCA1 i BRCA2. Chemioterapia oparta na związkach platyny, która jest niezbyt skuteczna u innych pacjentek, akurat skuteczna jest u nosicielek mutacji, co wynika z mechanizmu działania tych białek.
Z drugiej strony, została stworzona grupa leków, które się nazywają inhibitory PARP, która też specyficznie wykorzystuje mechanizm związany z brakiem czynnego białka BRCA1 lub BRCA2. Wybiórczo uszkadza te komórki, które tego białka nie mają, czyli komórki nowotworowe nosicielek mutacji.
Co jest ważne przy leczeniu pacjentek?
Najważniejsza jest kompleksowość. Oczywiście, leczenie przeciwnowotworowe opiera się głównie na niszczeniu samego nowotworu, ale trzeba też pamiętać o niwelowaniu dolegliwości i zmniejszaniu ich nasilenia. W zależności od typu dolegliwości i lokalizacji przerzutów istnieją różne problemy. Najczęstszą lokalizacją przerzutów przy raku piersi są kości i są one źródłem bardzo dużych dolegliwości, trzeba w tym przypadku podawać preparaty, które modyfikują metabolizm kostny i opóźniają powstawanie powikłań kostnych. W przypadku takich powikłań mówimy o bólach i złamaniach, co wiąże się np. z koniecznością stosowania radioterapii. Potrzebna jest bardzo dobra opieka objawowa, aby umiejętnie radzić sobie z wszelkimi dolegliwościami występującymi u chorych. Bardzo ważny jest też dobry kontakt z lekarzem. Chociaż lekarze poświęcają pacjentkom niewiele czasu w trakcie wizyt, powinni uważnie wsłuchiwać się w ich potrzeby, bo to co nam się może wydawać dolegliwością mało uciążliwą, z punktu widzenia pacjentki może wyglądać zupełnie inaczej.
Dziękuję za rozmowę.
2021
2020
Grudzień 2020
Listopad 2020
- > 10-lecie PARS
- > Protest w związku z listopadową listą refundacyjną
- > Rak kolczystokomórkowy - raport
- > Warsztaty Zdrowiej - edycja jesienna
- > Warsztaty HER 2 plus
- > Dłuższe życie z rakiem
- > Październik - miesiąc świadomości raka piersi
- > Skóra pamięta
- > Działania niepożądane leków u pacjentów z COVID-19
- > Rak kolczystokomórkowy - RAK UV
- > Światowy Dzień Walki z Osteoporozą - 24.06
- > Film instruktażowy aplikowania leku Prolia
- > Leczeni Pacjentów ze zmianami barwnikowymi
- > Zaproszenie na Walne Zebranie Sprawozdawcze
- > Zdrowiej online - warsztaty radzenia sobie ze stresem
- > Apel PARS do Chorych na Osteoporozę
- > Warsztaty Zdrowiej Her2 plus - jak się wzmocnić
Październik 2020
Wrzesień 2020
Sierpień 2020
Lipiec 2020
Czerwiec 2020
Maj 2020
Kwiecień 2020
Luty 2020
Styczeń 2020
2019
Grudzień 2019
Listopad 2019
Październik 2019
Wrzesień 2019
Lipiec 2019
Czerwiec 2019
- > WYGRAJMY Z RAKIEM NERKI
- > Dwa razy tak dla leczenia adjuwantowego czerniaka!
- > Zaproszenie na Walne Zebranie Sprawozdawcze
- > Webinar Zdrowiej - myśli, ak sobie z nimi radzić?
Maj 2019
Kwiecień 2019
Marzec 2019
Luty 2019
- > Hamuj raka. Daj szansę płucom.
- > Akcja profilaktyczna „Tarczyca. Badaj i lecz.” w Sejmie RP
- > Bądź blisko
Styczeń 2019
2018
Grudzień 2018
Listopad 2018
Październik 2018
- > List Otwarty środowisk pacjentów
- > Masz czerniaka? Sprawdź, gdzie się leczyć!
- > Dotykam=wygrywam
- > Brafitting - lifting piersi bez skalpela
Lipiec 2018
Czerwiec 2018
- > Kampania NiePaleWcale
- > Leczenie Raka Płuc w Polsce
- > Ankieta pacjencka All.Can
- > Programy lekowe z medykamentem Niwolumab
- > Zaproszenie na Walne Zebranie Sprawozdawcze
Marzec 2018
Luty 2018
- > Inicjatywa "Obywatele dla zdrowia" - Aktualności Bitwa Wygrana - Wojna Trwa
- > Tarczyca - "Otocz ją opieką"
- > Najbardziej zabójczy rak w Polsce - debata
- > Dwóch pacjentów z rakiem rdzeniastym tarczycy otrzymało leczenie w ramach RDTL
- > 4 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Rakiem
Styczeń 2018
- > Apel Polskiej Unii Onkologii - Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych 2016-2024
- > Badania genowe w kierunku terapii celowanych oraz personalizacji leczenia
- > Inicjatywa "Obywatele dla zdrowia" - aktualności. Rząd pracuje nad zwiększeniem budżetu ref.
- > Apel Polskiej Unii Onkologii
- > Hamuj Raka z nami! Przekaż 1% dla PARS
2017
Grudzień 2017
Listopad 2017
Październik 2017
- > Inicjatywa "Obywatele dla zdrowia" - Oczekiwania pacjentów
- > Plebiscyt "Gwiazdy Dobroczynności" 2017
- > Startuje ogólnopolska kampania „Zdrowie Kobiety"
- > ODWAŻNI WYGRYWAJĄ. Rak jądra - poradnik dla mężczyzn i ich bliskich
- > Brafitting - lifting piersi bez skalpela
- > Kampania Dotykam=Wygrywam
- > Druga edycja kampanii edukacyjnej "BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa"
Wrzesień 2017
Sierpień 2017
- > Zapraszamy na spotkanie grupy wsparcia chorych na raka płuc i ich bliskich 29.08 o godz.14.00
- > „BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa”
Lipiec 2017
- > „Wszystkie ręce na pokład” - Piknik Profilaktyki Nowotworowej w Kołobrzegu 9-10.08
- > Informacja Prasowa - Minister Zdrowia pisze czarny scenariusz pacjentom onkologicznym...
Czerwiec 2017
- > MZ: bez zwiększenia nakładów polscy pacjenci chorzy na raka nie będą mieli dostępu do leków zalecanych przez aktualną wiedzę medyczną
- > Apel ekspertów: Media wolne od papierosów!
Maj 2017
Kwiecień 2017
- > Polscy pacjenci bez skutecznego leczenia w zaawansowanym stadium raka rdzeniastego tarczycy
- > Alivia - poradnik "Prosto w Raka"
- > All.Can
- > Alternatywne terapie w onkologii- mit czy prawda naukowa. O nowej platformie wiedzy na ten temat.
Marzec 2017
- > KOBIETY MEDYCYNY 2017
- > II Międzynarodowe Forum Medycyny Personalizowanej
- > Stwórz zdrowy nawyk w „Babski Dzień”
Luty 2017
- > Zdrowe Koszyki 04-02-2017-galeria zdjęć
- > Podziękowania
- > Zdrowe Koszyki -Akcja profilaktyczna z okazji Światowego Dnia Walki z Rakiem
- > APEL POLSKIEJ UNII ONKOLOGII
Styczeń 2017
2016
Listopad 2016
Październik 2016
Wrzesień 2016
- > 10 postulatów pacjentów onkologicznych do systemu refundacyjnego
- > Jubileuszowa kampania Pokonać Raka
- > Strefa Zdrowia podczas Narodowego Dnia Sportu
- > PARS w najnowszej edycji kampanii Zdrowie kobiety
Sierpień 2016
- > Miesiąc Budowania Świadomości o Raku Tarczycy
- > Kampania BreastFit
- > Zaawansowany rak piersi. Jak wykorzystać czas na życie
Lipiec 2016
- > Warsztaty z samobadania piersi dla młodzieży z Hongkongu
- > Apel do Pacjentów Onkologicznych leczonych agresywną chemioterapią
- > PARS partnerem dodatku o zdrowiu intymnym
- > CZERNIAK to może być TO. Sprawdź TO!
- > Biuletyn Akademii Czerniaka
Czerwiec 2016
- > Motyle pod ochroną. Co znaczy rak tarczycy
- > 16 czerwca ruszył program „iPoRaku” fundacji RaknRoll
- > Spotkanie z Panem Ministrem Krzysztofem Łandą
- > W sejmie o profilaktyce raka jajnika
- > Mam świadomość raka nerki
Kwiecień 2016
Marzec 2016
Luty 2016
- > Międzynarodowy Kongres - Diagnostyka i Leczenie Raka Piersi
- > Polskie Amazonki - Ruch Społeczny partnerem akcji Życiowy Przepis
- > Zabłysnęli Zdrowiem w Dzień Walki z Rakiem
- > Serdeczne podziękowania za pomoc w stworzeniu Dnia Walki z Rakiem 2016
- > Polecamy kubki z rysunkami naszej kochanej Agi Robakowskiej
- > Zabłyśnij Zdrowiem w Dzień Walki Z Rakiem
Styczeń 2016
2015
Październik 2015
Wrzesień 2015
Sierpień 2015
- > Nowe grupy badawcze w projekcie FHO
- > Piersi w SPA
- > Otwocki ośrodek radioterapii prosi o pomoc! Potrzebne są podpisy pod petycją.
Lipiec 2015
- > Nowy lek dla pacjentów z rakiem płuc
- > KancerSutra choroba nowotworowa nie wyklucza życia seksualnego
Czerwiec 2015
- > Konferencja w Sejmie - brak refundacji nowoczesnych metod leczenia raka piersi
- > Nowy program lekowy w leczeniu czerniaka
- > PARS wspiera kampanię o nowotworach neuroendokrynnych NET
- > III edycja konkursu Zwyczajnie Aktywni otwarta do końca czerwca
- > Europejska Agencja Leków zarejestrowała niwolumab firmy Bristol-Myers Squibb w leczeniu zaawansowanego czerniaka
- > KOŃCOWA INFORMACJA O WYNIKACH ZBIÓRKI PUBLICZNEJ
- > Za raka jajnika odpowiadają nie tylko mutacje założycielskie
- > Walne Zgromadzenie Sprawozdawcze Stowarzyszenia
- > Trening uważności
Maj 2015
- > Pół (wy)roku życia dla Polek z zaawansowanym rakiem piersi
- > Światowy Dzień Tarczycy 2015
- > Badania USG z okazji Światowego Dnia Tarczycy
- > Spotkanie prasowe i debata na temat leczenia zaawansowanego raka piersi w Polsce
- > Kampania Motyle pod ochroną w publikacji Pokonać Raka
- > Profilowanie molekularne - zwiększa skuteczność leczenia nowotworów
Kwiecień 2015
- > Petycja przeciw radykalnym metodom leczenia mięśniaków macicy
- > Raport Fundacji Alivia o dostępie do innowacyjnych terapii onkologicznych
- > Polscy dermatolodzy najlepsi na świecie
- > „Zwyczajnie Aktywni” po raz trzeci wspierają pacjentów na rynku pracy
- > Petycja
- > I Am Not The Cancer commended by The Lancet Oncology
Marzec 2015
Luty 2015
- > Nasze stowarzyszenie dołączyło do inicjatywy LIDERZY ZDROWIA. Zapraszamy do współpracy
- > Dzień Walki z Rakiem: ponad 700 badań wykonanych podczas akcji „Karnawał Zdrowia”
- > 4 lutego - Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem -Karnawał Zdrowia w sercu Warszawy
- > Wystawa „Nie jestem tylko rakiem”
2014
Październik 2014
Wrzesień 2014
- > Trzecia edycja ogólnopolskiej kampanii społecznej DOTYKAM=WYGRYWAM
- > Wrzesień Miesiącem Świadomości Nowotworów Ginekologicznych
- > Rusza program „Firma bez dymu”
Sierpień 2014
- > Dzień Wenus 10.08.2014 na Torze Wyścigów Konnych w Warszawie
- > Dzień WENUS 10.08.2014 r.
- > Bo każda z nas to Wenus!
Lipiec 2014
Czerwiec 2014
- > W Stolicy odbył się XVII Marsz Różowej Wstążki
- > Nie jestem tylko rakiem – debata o zaawansowanym raku piersi
- > Walne Zebranie Sprawozdawcze
Maj 2014
- > Poznaj czerniaka i sparwdź czy potrafisz go rozpoznać
- > Rozpoczął się Tydzień Świadomości Czerniaka 2014
- > Rak jajnika to nowotwór o którym trzeba zacząć rozmawiać
- > Konin obchodzi Światowy Dzień Świadomości Raka Jajnika
- > Tydzień Świadomości Czerniaka od 12 do 18 maja 2014
Kwiecień 2014
Marzec 2014
Luty 2014
- > Apetyt na życie
- > Światowy Dzień Walki z Rakiem: ponad 500 badań wykonanych podczas akcji Proste kroki w walce z rakiem
Styczeń 2014
- > 14 Światowy Dzień Walki z Rakiem
- > Zapraszamy do wspólnych obchodów Międzynarodowego Dnia Walki z Rakiem
- > Zapraszamy na badania profilaktyczne!
- > Dla niej Możemy więcej pytania i odpowiedzi
- > Rusza kampania edukacyjna Dla niej Możemy więcej
2013
Listopad 2013